In Memoriam

Jedina istinska kapitalisticka varnica koja je na kratko ugrejala prostor bivse nam drzave, covjek koji je donio prvi zakon o privatizaciji u citavoj Istocno Evropi, najvece i najmasovnije otvaranje trzita koje balkanci upce pamte, kao i regionalni nosilac ideje o vaocerskoj    privatizaciji… Ante Markovic, preminuo je danas, u 88 godini zivota. Ironija sudbine je ucinala da zivi koliko i sam kreator posleratne komunisticke federacije Josip Broz, ali naravno, uz ogromnu razliku u poimanju drustvenih odnosa, sto ga je ucinilo vrednijim postovanja.

Mozda se ne sjecam Broza, ali pamtim Makedoniju 1989 u kojoj su se za godinu dana otvorile preko 90.000 privatnih firmi, koje su jedva placale porez, i koje su pritom obezbedile ponudu onih dobara koje smo do tada mogli zamisliti samo preko svercerskih kanala. Nije tajna da su ogroman deo tih firmi bile zapravo trgovacke. Nakon svega, praksa na cijelom istoku je dokazala da je trgovija najdinamicniji gospodarski sector u prvim trenutcima ekonomske liberalizacije. Nazalost, ideje Markovica su ostale na nivou takvih prvih trenutaka. Transformacija vlasnistva drustvene imovine, kao i ulazak stranog kapitala, kakav je Markovic planirao, nikad se nije desio pre svega zahvaljujuci nacionalizmu koji je poprimio manijakalne razmjere. Umjesto markovicevih reformi, dobili smo politicke prevare najpre sa privatizacijom, a zatim i delimicnim ili potpunom monopolizacijom trzista. Umjesto slobodan preduzetnicki duh, na ovim su prostorima zavladale politicko-tajkunske manipulacije ukrasene brojnim stranackim i rodjackim vezama.

Na veliku zalost, ali i zahvaljujuci akademskoj eliti, ova beskonacna tranziciona agonija se javno tumaci kao “pravo lice kapitalizma” kompletno ignorisuci fakat da je Sjeveroistok Evrope upravo uspio zahvaljujuci reformama koje je Markovic zapravo prvi zapoceo.

Siguran sam da ce se ovih dana drzati komemoracije koje ce paralelno uz markovicevo delo, velicati i jugoslovenski vrednosni sustav. Ne bih se cudio jer je on ipak bio i ostao jugoslovenski kadar, najcesce lojalan jugoslovenskim institucijama sve do konacnog sloma drzave. Ali ipak, bilo bi krajno nekorektno da se Ante Markovic izravno izjednacava sa ostalim brozovim kadrovima koji su zapravo vladali od beogradskog AVNOJA, pa sve do slobinog Gazimestana.    

Ljudi koji istinski vole i cijene slobodu i prosperitet, upamtit ce vladu Ante Markovica ne samo kao najveci i najozbiljniji udarac protiv samoupravljackog ludila, nego i kao najreformski raspolozenija izvrsna vlast koja je bilo kada postojala. Podsjetimo se, danasne vlade na ovim prostorima sprovode reforme pod pritiskom briselske birokracije. Ante Markovic je zagovarao veliki deo tih reformi bez bilo kakve prisile i sugestije iz vana, odavno pre samog pocetka “Eu-integrativnih” procesa.

Nakon dugi niz godina, Ante Markovic se ponovo pojavio u Beogradu, gde je najprije razbio socijalisticki iluziju o svijetskoj ekonomskoj krizi, da bi zatim zakljucio kako se reforme ne odvijaju zeljenim tempom. Naravno, politicka elita koja je bila prisutna na tom skupu 2009 godine, nisu previse obracali paznju na markovicev govor. Isto kao politicka elita 1990 godine kojoj je bio najvazniji rat i usputna pljacka, tako je i danasnja elita izgubljena u EU-Atlanskom integracijskom procesu od kojeg sve manje koristi vide cak i same zapadne zemlje.

Ostaje samo nada da ce se liberalna misao na ovim prostorima rasiriti do te mjere, da ce ljudi na izborima potraziti ono sto im je svih ovh godina oduzeto. To su slobode koje je na ovim prostorima (bar u izvjesnoj mjeri) Ante Markovic prvi promovisao.

Slava mu!